Υπηρεσια Εναεριων Μεσων Πυροσβεστικου Σωματος

Επιχειρήσεις με πολύτιμη προσφορά στο κοινωνικό σύνολο

Με πρωταγωνιστικό ρόλο στον επιχειρησιακό σχεδιασμό και την οργάνωση των πυροσβεστικών δυνάμεων, σε κάθε αντιπυρική περίοδο, η Υπηρεσία Εναερίων Μέσων του Πυροσβεστικού Σώματος (ΥΕΜΠΣ) είναι γνωστή στο κοινό, καθώς τα μέσα της είναι παρόντα σε κάθε πυρκαγιά σε όλα τα σημεία της επικράτειας!

Γράφει ο Απόλλων Γ. Λεονταρίτης

Η Υπηρεσία Εναερίων Μέσων του Πυροσβεστικού Σώματος ( ΥΕΜΠΣ ) στελεχώθηκε το 2002 μετά την απόκτηση των δύο (2) Ελικοπτέρων ΒΚ-117 της εταιρίας EUROCOPTER που στην συνέχεια ενισχύθηκε το 2004 με ένα ακόμη ΒΚ-117.Το τελευταίο ΒΚ-117 C1 που εντάχτηκε στο στόλο του ΠΣ διαθέτει ως επιπρόσθετο εξοπλισμό το Ραντάρ καιρού και τον αυτόματο πιλότο, ενώ αγοράστηκε με χρήματα από Ευρωπαϊκά προγράμματα για να χρησιμοποιηθεί για την προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή της Βορείου Ελλάδας.

Η διαμόρφωση των Ε/Π είναι τέτοια ώστε να μπορούν να μεταφέρουν 2 άτομα πλήρωμα και 6 επιβάτες. Το MTOW των παραπάνω Ε/Π είναι 3350 kgr ενώ με εξωτερικό φορτίο αυξάνεται στα 3500kgr.Τα έτη 2004-2005 νηολογήθηκαν επίσης και άλλα δύο Ε/Π «πολλαπλών ρόλων» για λογαριασμό του Πυροσβεστικού Σώματος τύπου AS-331 L1 γνωστά σε όλους ως SUPER PUMA, με τα οποία αυξήθηκε σημαντικά η μεταφορική ικανότητα του Π.Σ.

Αποστολή – Διοικητική υπαγωγή

Η Υπηρεσία Εναερίων Μέσων Πυροσβεστικού Σώματος (Υ.Ε.Μ.Π.Σ.) έχει υπό την επιχειρησιακή της ευθύνη το σύνολο της ελληνικής επικράτειας . Στις αποστολές τις περιλαμβάνονται:
• Η αεροπυρόσβεση με χρήση ειδικού πυροσβεστικού κάδου χωρητικότητας 3 tns νερού
• Η εναέρια επιτήρηση και συντονισμός επίγειων μέσων που μάχονται δασικές πυρκαγιές
• Η μεταφορά πεζοπόρων τμημάτων δασοπυροσβεστών
• Αποστολές αεροδιακομηδών και έρευνας και διάσωσης!

Οι αποστολές ανατίθενται από το Συντονιστικό Κέντρο Δασοπυρόσβεσης (Σ.ΚΕ.Δ.), το οποίο είναι Ειδική Κεντρική Υπηρεσία του Σώματος και υπάγεται απευθείας στον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων του ΠΣ, για τη διαβίβαση εντολών που αφορούν την προσγείωση και την απογείωση των αεροσκαφών δασοπυρόσβεσης!
Αποστολή του είναι η καθημερινή παρακολούθηση σε πανελλαδικό επίπεδο όλων των εν εξελίξει πυρκαγιών, και ο συντονισμός, η διαχείριση και η αποστολή των διατιθεμένων εθνικών και μισθωμένων εναέριων μέσων δασοπυρόσβεσης (αεροσκαφών και ελικοπτέρων), που συντρέχουν στην κατάσβεσή τους από κοινού με τις επίγειες δυνάμεις!
Επίσης αναλαμβάνει τον προγραμματισμό των εναέριων επιτηρήσεων, την έγκριση αιτημάτων για εκπαίδευση και συντήρηση εθνικών εναερίων μέσων, τη διάθεση εναερίων μέσων για την αποστολή – μεταφορά πεζοπόρων τμημάτων ή πυροσβεστικών οχημάτων στον τόπο της πυρκαγιάς, όταν τούτο απαιτείται, καθώς και την αποστολή αεροπορικών μέσων για το συντονισμό των από αέρος επιχειρήσεων με αντικείμενο δασικές πυρκαγιές αλλά και άλλα συμβάντα αρμοδιότητας Πυροσβεστικού Σώματος.
Η Μονάδα Αεροπορικών Επιχειρήσεων του ΠΣ, υπάγεται απευθείας στο Κέντρο Επιχειρήσεων του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.) όπου και αναφέρει καθημερινώς, με το πρώτο φως, την ετοιμότητα των αεροσκαφών, στον Αξιωματικό Επιχειρήσεων, έρχεται σε επαφή με τα εναέρια μέσα που επιχειρούν σε πυρκαγιά με όποιο τρόπο κρίνεται πρόσφορος, προκειμένου να λάβει αναφορά από τους χειριστές για την πορεία της πυρκαγιάς (και αμέσως αναφέρει στον Προϊστάμενο του Κ.Ε.Π.Π). Επιπλέον:
• Επικοινωνεί με όλα τα αεροδρόμια της χώρας σχετικά με τις πτήσεις όλων των εναερίων μέσων δασοπυρόσβεσης σε αυτά
• Συμπληρώνει και υποβάλλει στον Αξιωματικό Επιχειρήσεων ειδικό έντυπο ημερήσιας πτητικής δραστηριότητας όλων των αεροσκαφών
• Συγκεντρώνει και επεξεργάζεται στατιστικά στοιχεία που αφορούν τις πυρκαγιές και τη δασοπυρόσβεση,
• Ενημερώνεται και εγκρίνει τη μεταστάθμευση των αεροσκαφών για την αποφυγή καθήλωσης των αεροσκαφών σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών και ενημερώνει το Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή για τα σημεία υδροληψίας των αεροσκαφών.

Βάση Επιχειρήσεων

Η βάση των ελικοπτέρων του Π.Σ. είναι το Αεροδρόμιο Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος με την τεχνική υποστήριξη να παρέχεται από το τμήμα συντήρησης της Ολυμπιακής Αεροπλοϊας. Η υποδομή του αεροδρομίου εξασφαλίζει άρτιες κτηριακές εγκαταστάσεις, χώρους στάθμευσης και εξυπηρέτησης πτητικών μέσων και προσωπικού ενώ η εκπαίδευση των ιπταμένων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών- χειριστών του Π.Σ έγινε από το αρχικό μέχρι και το προχωρημένο στάδιο από την Ολυμπιακή Αεροπλοϊα (Σ.Ε.Χ.Ο.Α.). Για τη συγκεκριμένη Υπηρεσία επιλέχθηκαν και εκπαιδεύτηκαν 15 χειριστές της Π.Υ.
Η βέλτιστη αξιοποίηση του δυναμικού της υπηρεσίας αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις καθώς οι «διαρροές» λόγω συστήματος μεταθέσεων και ηλικιακών ορίων είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια εκπαιδευμένων στελεχών που με τη σειρά τους αύξανε τις απαιτήσεις εκπαίδευσης αναπλήρωσης τους από νέους σε μια κρίσιμη ειδικότητα που η εμπειρία έχει τη μεγαλύτερη ίσως σημασία!
Συνεπώς η απώλεια εμπειρότατων χειριστών από την ηλικία των 45 ετών μάλλον αποτελούσε μια ακόμα παγκόσμια πρωτοτυπία, της Ελλάδας την στιγμή που Ιταλοί και Πορτογάλοι χειριστές σε πυροσβεστικά αεροσκάφη Canadair ηλικίας 55 ετών, είχαν έρθει σε πολλές δύσκολες στιγμές να συνδράμουν στην από αέρος κατάσβεση πυρκαγιών με επιδόσεις που «ζωγραφίζανε» όπως λέγεται η πτητική δεινότητα στη γλώσσα των αεροπόρων.
Όπως ανέφερε σχετικά και ο Διοικητής της Υπηρεσίας Εναέριων Μέσων του ΠΣ, Πύραρχος Γεώργιος Πορτοζούδης :
«Η απώλεια έμπειρων στελεχών ισοδυναμεί με απώλεια επένδυσης! Η εκπαίδευση νέων χειριστών για να καλύψουν το κενό έχει απαιτήσεις για 70 έως 100 ώρες εκπαίδευση κατ ελάχιστον στον τύπο, με προφανείς τις αυξημένες απαιτήσεις σε κόστος αλλά το κυριότερο την απώλεια πολύτιμης εμπειρίας βετεράνων στελεχών που μεταφέρονται σε επιτελικές θέσεις, ενώ θα μπορούσαν άνετα να συνεχίσουν να προσφέρουν στα άκρως εξειδικευμένα καθήκοντα τους ως ιπτάμενοι στο στόλο ελικοπτέρων του ΠΣ».
Χρειάστηκαν τελικώς πολλές προσπάθειες μέχρις ότου μεταβληθεί το σύστημα μεταθέσεων στα εναέρια μέσα του ΠΣ, έτσι ώστε το προσωπικό να μην δύναται να μετατεθεί σε άλλες θέσεις στο επιτελείο του ΠΣ ή στην περιφέρεια, όπου - όπως είναι φυσικό - δεν προσέφεραν ουσιαστικά αφού τα νέα καθήκοντα δεν είχαν την παραμικρή σχέση με την εκπαίδευση και τις ικανότητες τους και οι οποίες στη πράξη χαραμίζονταν άδικα..
Βελτιστη αξιοποίηση ιτπάμενου και τεχνικού προσωπικού
Το νέο σύστημα εφαρμόζεται από φέτος και εξασφαλίζει την μόνιμη παραμονή του προσωπικού που επανδρώνει την Υπηρεσία Εναερίων Μέσων του ΠΣ, και αποτελείται σήμερα από 10 χειριστές 3 τεχνικούς 5 μέλη πληρώματος και 2 στελέχη σε καθήκοντα γραφείου συν 3 εκπαιδευόμενους τεχνικούς.
H πρακτική αυτή είναι η πλέον ενδεδειγμένη και εφαρμόζεται σε ανάλογες υπηρεσίες σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδίως σε χώρες με παράδοση σε εναέρια μέσα πυρόσβεσης όπως σε Γαλλία και Γερμανία, ώστε να εξασφαλίζεται διατήρηση ιπταμένων και πληρωμάτων με μεγάλη εμπειρία και ταυτόχρονο όφελος για την Πολιτεία, καθώς επιτυγχάνεται με τον τρόπο αυτό μείωση της δαπάνης για λειτουργικά έξοδα και την εκπαίδευση!
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το μέτρο αυτό που ξεκίνησε από την υπηρεσία Εναερίων Μέσων του ΠΣ να επεκταθεί κατά την άποψη μας να επεκταθεί και σε άλλες εξειδικευμένες ειδικότητες (πληροφορικής, οικονομικών, νομικών, χειριστών πλωτών μέσων) που απαιτούν γνώσεις από στελέχη που έχουν ειδικό γνωστικό υπόβαθρο (με τις ανάλογες πανεπιστημιακές σπουδές ), προκειμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και όχι η άσκοπή «απώλεια» τους σε άσχετα με την εξειδίκευση τους καθήκοντα, μόνο και μόνο επειδή το επιβάλει το υφιστάμενο σύστημα μεταθέσεων..
Θα ήταν παράλογο να παραβλέψουμε ότι στο σημερινό επιχειρησιακό περιβάλλον, η εξειδίκευση αποτελεί το βασικό παράγοντα βέλτιστης αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού και η δρομολόγηση διαδικασιών προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί ουσιαστικά μια πρόκληση όχι μόνο για το ΠΣ αλλά για το σύνολο των Ε.Δ!
Άλλωστε όλοι οι Κλάδοι των ΕΔ και τα Σώματα Ασφαλείας καλούνται να αξιοποιήσουν σύγχρονα μέσα και ειδικές υπηρεσίες με υψηλές απαιτήσεις, την ώρα που λόγο της κρίσης έχει επιβληθεί δραστική περικοπή στα λειτουργικά τους έξοδα. Το γεγονός αυτό επιβάλει την αλλαγή νοοτροπίας σε ότι αφορά την πλήρη αξιοποίηση όσων πραγματικά αξίζουν σε καθήκοντα αναλόγως της εμπειρίας και της εκπαίδευσης τους!
Η επάρκεια του στόλου
Σε σχετική ερώτηση μας για το αν επαρκεί η υφιστάμενη δύναμη ελικοπτέρων που έχει στη διάθεση του το ΠΣ, ο Διοικητής της υπηρεσίας εξέφρασε την άποψη ότι καλύπτουν ικανοποιητικά τις ανάγκες σε αποστολές πυρόσβεσης, εναέριου συντονισμού και μεταφοράς πεζοπόρων τμημάτων, ενώ οι επιδόσεις τους είναι ίσως ένα από τα καλύτερα εργαλεία στην από αέρος πυρόσβεση!
Φυσικά η απόκτηση επιπλέων εναέριων μέσων αποτελεί ένα εύλογο ερώτημα που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξετάζεται πάντα υπό το πρίσμα κόστους προς απόδοση προκειμένου να βρεθεί η «χρυσή τομή»!
Όπως μας ανέφερε χαρακτηριστικά ο Διοικητής της ΥΕΜΠΣ: “Στην υποθετική περίπτωση που θέλαμε να αποκτήσουμε 10 ελικόπτερα Super Puma θα χρειαζόντουσαν 250 εκ και μαζί με τις απαιτήσεις επάνδρωσης δεν θα συνέφερε μια τέτοια προμήθεια. Αντιθέτως σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να νοικιάζουμε 5 ελικόπτερα πυρόσβεσης για όλο το χρόνο με ενοίκιο που εξυπηρετούνται μόνο από 22 άνδρες».
Σε ότι αφορά τα αεροσκάφη τονίστηκε ότι έχουμε μεν το μεγαλύτερο στόλο πυροσβεστικών στην Ευρώπη και έναν από τον μεγαλύτερο σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά τα προβλήματα είναι γνωστά σε ότι αφορά την υποστήριξη.
Η περιορισμένη βάση χρηστών των Canadair που εκτός από την Ελλάδα περιλαμβάνει μόνο την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και τον Καναδά σε συνδυασμό με τη μεγάλη ηλικία που βρίσκεται ο στόλος των CL-215 δημιουργούν μεγάλες απαιτήσεις υποστήριξης.
Αναφορικά με το ενδεχόμενο μελλοντικής αντικατάστασης τους εφόσον συμπληρώσουν το προβλεπόμενο όριο ζωής από ένα σύστημα που θα βασίζεται στην ενοικίαση πυροσβεστικών μέσων από ιδιωτική εταιρία δεν αποκλείστηκε, με γνώμονα το κόστος που θα απαιτηθεί για την αντικατάσταση τους στη βάση του 1 προς 1.
Επί της ουσίας η απόφαση εγγυάται στη βάση εκτίμησης κόστους απόδοσης και φυσικά η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί παρά μόνο έπειτα από εκτεταμένη αξιολόγηση στοιχείων κόστους υποστήριξης σε όλο τον κύκλο ζωής συγκριτικά με το ενδεχόμενο ανάθεσης έργου σε ιδιωτικά εναέρια μέσα.
Η ικανότητα ταχείας ανάπτυξης
Το Α και Ω είναι πάντα η πρόληψη για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών! Εφόσον όμως μια πυρκαγιά ξεφύγει από τον έλεγχο τότε τα ελικόπτερα του ΠΣ επεμβαίνουν σε οποιοδήποτε σημείο της επικράτειας με την αερομεταφορά Δασοκομμαντος και Πεζοπόρων τμημάτων σε εστίες
Σε ότι αφορά την αποδοτική η μη χρήση τμημάτων αλεξιπτωτιστών πυροσβεστών όπως οι Smoke Jumpers στις ΗΠΑ ο διοικητής της ΥΕΜΠΣ τόνισε τα εξής: «Χρήση smoke jumpers γίνεται στις ΗΠΑ προκειμένου να μπορούν να ανεπτυχθούν με ταχύτητα σε μεγάλη απόσταση από τη βάση τους της τάξεως των 600μιλίων. Τέτοιες τεχνικές είναι αποδοτικές για χώρες με μεγάλες εκτάσεις όπως οι ΗΠΑ αλλά όχι για την Ελλάδα. Εμείς έχουμε τη δυνατότητα να μεταφέρουμε πεζοπόρο τμήμα απευθείας δίπλα στην πυρκαγιά σε οποιοδήποτε σημείο της επικράτειας».
Διαφορετική είναι επίσης όπως μάθαμε η κουλτούρα στις ΗΠΑ καθώς χρησιμοποιούνται τεχνικές αντι-πύρ ώστε να αναχαιτιστεί μια πυρκαγιά καθώς με τη συνάντηση 2 μετώπων η προέλαση θα ανακοπεί από την έλλειψη της καύσιμης ύλης.
Αντίθετα η μέθοδος αυτή δεν χρησιμοποιείται στην Ευρώπη και ούτε στη χώρα μας με αποτέλεσμα οι προσπάθειες των μέσων να επικεντρώνονται μόνο στην κατάσβεση της, γεγονός που αναγκάζει στις επίγειες και εναέριες δυνάμεις να «κυνηγάνε» μια πυρκαγιά ανάλογα με την κατεύθυνση της χωρίς δυνατότητα άμεσης αναχαίτισης του πύρινου μετώπου..
Σε αυτήν την περίπτωση όταν κορυφωθεί μια πυρκαγιά με ευρύτατο μέτωπο, δεν μπορεί δυστυχώς να αναχαιτιστεί με όσα εναέρια μέσα και αν ριχτούν στη μάχη. Παραδείγματα τέτοιας μορφής στην Ελλάδα είχαμε στις πρωτοφανείς σε έκταση καταστροφικές πυρκαγιές του Νομού Ηλίας τον Αύγουστο του 2007 αλλά και στις ΗΠΑ στην Καλιφόρνια, όπου εκεί παρά το γιγάντιο στόλο ελικοπτέρων και αεροσκαφών που επιχειρούν σε ρόλο πυρόσβεσης, οι πυρκαγιές κατέκαψαν πέρυσι την Πολιτεία για εβδομάδες ολόκληρες με καταστροφικά αποτελέσματα..
Πολλές πυρκαγιές πάντως στη χώρα μας οφείλονται σε αμέλεια πολιτών κατά τη διάρκεια αποψιλώσεων αγροτικών εκτάσεων ή εκτέλεσης εργασιών που μπορεί να προκαλέσουν ανάφλεξη και αυτό είναι ένα σημείο έντονου προβληματισμού καθώς τα φαινόμενα αυτά δείχνουν να έχουν σταθερή πορεία..