Αγνωστο –αλλά σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το 2015– αναμένεται να είναι το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης της κρίσης του προσφυγικού για τη χώρα μας φέτος.
Οι προβλέψεις που είχαν γίνει ώς τώρα –από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και από την Τράπεζα της Ελλάδος– έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Με το τοπίο τόσο ρευστό, ωστόσο, μετά τη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας την περασμένη Δευτέρα, αρμόδιοι αξιωματούχοι με τους οποίους επικοινώνησε η «Κ» αδυνατούσαν να προβούν σε ασφαλείς εκτιμήσεις για το πόσο θα κοστίσουν η φιλοξενία και η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου των μεταναστών και των προσφύγων που θα βρεθούν φέτος στην Ελλάδα.
Οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 7.585 το 2014 σε 11.370 πέρυσι (αύξηση 50%). Φέτος, με δεδομένο το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της χώρας, ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά.
Αν η Ελλάδα ακολουθούσε την πρακτική της Αυστρίας, που έθεσε στις 37.500 το ανώτατο ετήσιο όριο αιτήσεων που μπορεί να διαχειριστεί, θα μπορούσε να θέσει το δικό της όριο στις 27.500 αιτήσεις, βάσει της σχετικής κλείδας κατανομής που πρότεινε η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο για τη μετεγκατάσταση Σύρων από την Τουρκία στην Ε.Ε. Η κυβέρνηση ωστόσο προς το παρόν δεν έχει κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.
Η τελική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Αγκυρας για την επανεισδοχή Σύρων προσφύγων στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά τις ροές, αλλά μένει να φανεί αν θα ξεπεράσει τα πολλαπλά νομικά και πολιτικά εμπόδια που στέκονται στον δρόμο της εφαρμογής της.
Σύμφωνα με εμπιστευτική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που παρουσίασε ο Γιάννης Στουρνάρας στο Δ.Σ. της ΕΚΤ τον περασμένο Δεκέμβριο, το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης του προσφυγικού για το 2016 υπολογιζόταν στα 600 εκατ. ευρώ (περίπου 0,33% του ΑΕΠ). Η έκθεση βασιζόταν στη θεμελιώδη παραδοχή ότι η Ελλάδα θα παραμείνει χώρα μετάβασης (transit country). Προειδοποιούσε μάλιστα –προφητικά, όπως αποδείχθηκε– ότι τυχόν αύξηση των ροών (που αναμένεται, καθώς βελτιώνεται ο καιρός, αν δεν επέμβει αποφασιστικά η Τουρκία) ή εγκλωβισμός των προσφύγων στη χώρα (που ήδη συνέβη) θα οδηγούσε τις δαπάνες πολύ υψηλότερα.
Οι υπολογισμοί
Από τα 600 αυτά εκατ., η έκθεση της ΤτΕ προέβλεπε ότι 214,2 θα χρειαστούν για τη δημιουργία ανοιχτών υποδομών υποδοχής και 123,6 εκατ. θα χρειαστούν για τα κέντρα ταυτοποίησης (τα hot spots). Αθροιστικά, οι υποδομές αυτές καλύπτουν το 56% του συνολικού ποσού. Στον υπολογισμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονταν οι 15 νέοι ανοιχτοί χώροι υποδοχής, συνολικής χωρητικότητας 17.500 ατόμων, που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση. Το κόστος κατασκευής ενός χώρου 4.000 ατόμων, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, φτάνει τα 6 εκατ. ευρώ.
Οι κοινοτικοί πόροι για θέματα μετανάστευσης που προορίζονται για την Ελλάδα κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 είναι 475 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Μαρτίου, ωστόσο, καθώς γινόταν όλο και πιο σαφές ότι η χώρα μας προοριζόταν για τον ρόλο ενός μίνι-Λιβάνου εντός της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα έκτακτο τριετές πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 700 εκατ. ευρώ, η μερίδα του λέοντος του οποίου –το ακριβές ποσοστό δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα– θα κατευθυνθεί προς την Ελλάδα. Το πακέτο εγκρίθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πρόκειται για πρώτη φορά στα χρονικά της Ε.Ε. που η Ενωση αποστέλλει ανθρωπιστική βοήθεια εντός των συνόρων της. Κυβερνητικές πηγές ωστόσο χαρακτηρίζουν προβληματικό το γεγονός ότι οι πόροι θα διατεθούν με διαδικασίες ΕΣΠΑ, «που είναι πολύ γραφειοκρατικές», και αναφέρουν ότι αναζητείται τρόπος για ταχύτερη εκταμίευση.
Πηγές της γερμανικής κυβέρνησης αναφέρουν ότι θα υπάρξει οικονομική στήριξη από την Ευρώπη για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών που προκύπτουν στην Ελλάδα από την όξυνση του προσφυγικού.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ («The Refugee Surge in Europe: Economic Challenges», Ιανουάριος 2016), το δημοσιονομικό κόστος της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο το 2015 ήταν 0,17% του ΑΕΠ στην Ελλάδα ― σχεδόν 300 εκατ. ευρώ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων προήλθε από εθνικούς πόρους. Το ποσοστό είναι οριακά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και σημαντικά χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά στη Σουηδία (0,5%) και τη Δανία (0,47%). Για το 2016, προβλέπεται το δημοσιονομικό κόστος να φτάσει το 1% του ΑΕΠ στη Σουηδία, το 0,57% στη Δανία και το 0,35% στη Γερμανία.
Οι καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο στις χώρες της Ε.Ε. έφτασαν πέρυσι το 1.255.640 άτομα, έναντι 562.680 το 2014. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, ακόμα και με τις εισροές αυτές, ο πληθυσμός των προσφύγων που ζουν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. παραμένει σημαντικά χαμηλότερος από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, στον απόηχο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Στα τέλη του 2015, εκκρεμούσαν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 923.000 αιτήσεις ασύλου.
Ανεργία και πρόσφυγες
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, η αρχική επίδραση των αυξημένων προσφυγικών ροών στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα είναι θετική – ιδιαίτερα στις χώρες όπου υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Η αύξηση της ζήτησης, που οι νέες αφίξεις θα επιφέρουν, θα αποτελέσει ένα μικρό δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας.
Μακροπρόθεσμα, σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης, για να ενισχυθεί περαιτέρω η οικονομική δραστηριότητα, μία βασική προϋπόθεση είναι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να έχουν προσόντα που διαφέρουν από αυτά των υφιστάμενων εργαζομένων. Ακόμα πιο κρίσιμο είναι η χώρα υποδοχής να έχει θεσμοθετήσει τις αναγκαίες πολιτικές που επιτρέπουν την ενσωμάτωση των ατόμων στα οποία έχει χορηγηθεί άσυλο στην επίσημη οικονομία. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει η μελέτη: «Οταν οι μετανάστες καταφθάνουν σε μία περίοδο υψηλής ανεργίας, οι δείκτες απασχόλησης και μισθολογικής αφομοίωσής τους υποφέρουν για χρόνια».
Τα ιλιγγιώδη επίπεδα της ανεργίας στη χώρα μας και οι περίπου ανύπαρκτες πολιτικές για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην επίσημη αγορά εργασίας δεν προοιωνίζονται θετικά αποτελέσματα. Αν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες παραμείνουν σε σημαντικό βαθμό αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, η συνέπεια θα είναι να διογκωθούν τόσο το δημόσιο χρέος όσο και ο δείκτης ανεργίας.
Μεταξύ των μέτρων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για την ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών στην αγορά εργασίας είναι η επιδότηση του μισθού προς ιδιώτες εργοδότες που τους προσλαμβάνουν, η διασύνδεση των προνοιακών παροχών με εξατομικευμένη κατάρτιση αλλά και η εξαίρεσή τους από τις προβλέψεις για τον κατώτατο μισθό.
*έντυπη «Κ»
Οι προβλέψεις που είχαν γίνει ώς τώρα –από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και από την Τράπεζα της Ελλάδος– έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Με το τοπίο τόσο ρευστό, ωστόσο, μετά τη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας την περασμένη Δευτέρα, αρμόδιοι αξιωματούχοι με τους οποίους επικοινώνησε η «Κ» αδυνατούσαν να προβούν σε ασφαλείς εκτιμήσεις για το πόσο θα κοστίσουν η φιλοξενία και η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου των μεταναστών και των προσφύγων που θα βρεθούν φέτος στην Ελλάδα.
Οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 7.585 το 2014 σε 11.370 πέρυσι (αύξηση 50%). Φέτος, με δεδομένο το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της χώρας, ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά.
Αν η Ελλάδα ακολουθούσε την πρακτική της Αυστρίας, που έθεσε στις 37.500 το ανώτατο ετήσιο όριο αιτήσεων που μπορεί να διαχειριστεί, θα μπορούσε να θέσει το δικό της όριο στις 27.500 αιτήσεις, βάσει της σχετικής κλείδας κατανομής που πρότεινε η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο για τη μετεγκατάσταση Σύρων από την Τουρκία στην Ε.Ε. Η κυβέρνηση ωστόσο προς το παρόν δεν έχει κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.
Η τελική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Αγκυρας για την επανεισδοχή Σύρων προσφύγων στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά τις ροές, αλλά μένει να φανεί αν θα ξεπεράσει τα πολλαπλά νομικά και πολιτικά εμπόδια που στέκονται στον δρόμο της εφαρμογής της.
Σύμφωνα με εμπιστευτική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που παρουσίασε ο Γιάννης Στουρνάρας στο Δ.Σ. της ΕΚΤ τον περασμένο Δεκέμβριο, το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης του προσφυγικού για το 2016 υπολογιζόταν στα 600 εκατ. ευρώ (περίπου 0,33% του ΑΕΠ). Η έκθεση βασιζόταν στη θεμελιώδη παραδοχή ότι η Ελλάδα θα παραμείνει χώρα μετάβασης (transit country). Προειδοποιούσε μάλιστα –προφητικά, όπως αποδείχθηκε– ότι τυχόν αύξηση των ροών (που αναμένεται, καθώς βελτιώνεται ο καιρός, αν δεν επέμβει αποφασιστικά η Τουρκία) ή εγκλωβισμός των προσφύγων στη χώρα (που ήδη συνέβη) θα οδηγούσε τις δαπάνες πολύ υψηλότερα.
Οι υπολογισμοί
Από τα 600 αυτά εκατ., η έκθεση της ΤτΕ προέβλεπε ότι 214,2 θα χρειαστούν για τη δημιουργία ανοιχτών υποδομών υποδοχής και 123,6 εκατ. θα χρειαστούν για τα κέντρα ταυτοποίησης (τα hot spots). Αθροιστικά, οι υποδομές αυτές καλύπτουν το 56% του συνολικού ποσού. Στον υπολογισμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονταν οι 15 νέοι ανοιχτοί χώροι υποδοχής, συνολικής χωρητικότητας 17.500 ατόμων, που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση. Το κόστος κατασκευής ενός χώρου 4.000 ατόμων, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, φτάνει τα 6 εκατ. ευρώ.
Οι κοινοτικοί πόροι για θέματα μετανάστευσης που προορίζονται για την Ελλάδα κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 είναι 475 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Μαρτίου, ωστόσο, καθώς γινόταν όλο και πιο σαφές ότι η χώρα μας προοριζόταν για τον ρόλο ενός μίνι-Λιβάνου εντός της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα έκτακτο τριετές πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 700 εκατ. ευρώ, η μερίδα του λέοντος του οποίου –το ακριβές ποσοστό δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα– θα κατευθυνθεί προς την Ελλάδα. Το πακέτο εγκρίθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πρόκειται για πρώτη φορά στα χρονικά της Ε.Ε. που η Ενωση αποστέλλει ανθρωπιστική βοήθεια εντός των συνόρων της. Κυβερνητικές πηγές ωστόσο χαρακτηρίζουν προβληματικό το γεγονός ότι οι πόροι θα διατεθούν με διαδικασίες ΕΣΠΑ, «που είναι πολύ γραφειοκρατικές», και αναφέρουν ότι αναζητείται τρόπος για ταχύτερη εκταμίευση.
Πηγές της γερμανικής κυβέρνησης αναφέρουν ότι θα υπάρξει οικονομική στήριξη από την Ευρώπη για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών που προκύπτουν στην Ελλάδα από την όξυνση του προσφυγικού.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ («The Refugee Surge in Europe: Economic Challenges», Ιανουάριος 2016), το δημοσιονομικό κόστος της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο το 2015 ήταν 0,17% του ΑΕΠ στην Ελλάδα ― σχεδόν 300 εκατ. ευρώ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων προήλθε από εθνικούς πόρους. Το ποσοστό είναι οριακά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και σημαντικά χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά στη Σουηδία (0,5%) και τη Δανία (0,47%). Για το 2016, προβλέπεται το δημοσιονομικό κόστος να φτάσει το 1% του ΑΕΠ στη Σουηδία, το 0,57% στη Δανία και το 0,35% στη Γερμανία.
Οι καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο στις χώρες της Ε.Ε. έφτασαν πέρυσι το 1.255.640 άτομα, έναντι 562.680 το 2014. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, ακόμα και με τις εισροές αυτές, ο πληθυσμός των προσφύγων που ζουν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. παραμένει σημαντικά χαμηλότερος από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, στον απόηχο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Στα τέλη του 2015, εκκρεμούσαν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 923.000 αιτήσεις ασύλου.
Ανεργία και πρόσφυγες
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, η αρχική επίδραση των αυξημένων προσφυγικών ροών στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα είναι θετική – ιδιαίτερα στις χώρες όπου υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Η αύξηση της ζήτησης, που οι νέες αφίξεις θα επιφέρουν, θα αποτελέσει ένα μικρό δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας.
Μακροπρόθεσμα, σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης, για να ενισχυθεί περαιτέρω η οικονομική δραστηριότητα, μία βασική προϋπόθεση είναι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να έχουν προσόντα που διαφέρουν από αυτά των υφιστάμενων εργαζομένων. Ακόμα πιο κρίσιμο είναι η χώρα υποδοχής να έχει θεσμοθετήσει τις αναγκαίες πολιτικές που επιτρέπουν την ενσωμάτωση των ατόμων στα οποία έχει χορηγηθεί άσυλο στην επίσημη οικονομία. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει η μελέτη: «Οταν οι μετανάστες καταφθάνουν σε μία περίοδο υψηλής ανεργίας, οι δείκτες απασχόλησης και μισθολογικής αφομοίωσής τους υποφέρουν για χρόνια».
Τα ιλιγγιώδη επίπεδα της ανεργίας στη χώρα μας και οι περίπου ανύπαρκτες πολιτικές για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην επίσημη αγορά εργασίας δεν προοιωνίζονται θετικά αποτελέσματα. Αν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες παραμείνουν σε σημαντικό βαθμό αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, η συνέπεια θα είναι να διογκωθούν τόσο το δημόσιο χρέος όσο και ο δείκτης ανεργίας.
Μεταξύ των μέτρων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για την ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών στην αγορά εργασίας είναι η επιδότηση του μισθού προς ιδιώτες εργοδότες που τους προσλαμβάνουν, η διασύνδεση των προνοιακών παροχών με εξατομικευμένη κατάρτιση αλλά και η εξαίρεσή τους από τις προβλέψεις για τον κατώτατο μισθό.
*έντυπη «Κ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου